၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအကြို လူထုသဘောထားအမြင်စစ်တမ်း ကနဦးအစီရင်ခံစာ

အစီရင်ခံစာ အပြည့်အစုံ ဒေါင်းလုဒ်ရယူရန်

ဤအစီရင်ခံစာမှာ ယခုနှစ်လယ်ပိုင်းတွင် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (People’s Alliance for Credible Elections-PACE) က တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာနှင့်ကောက်ယူခဲ့သည့်​ ရွေးကောက်ပွဲအကြို လူထုသဘောထားအမြင်စစ်တမ်းတွေ့ရှိချက်များ၏ ကနဦးအစီရင်ခံစာဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလတွင်ကျင်းပမည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံသားများ၏ သဘောထားအမြင်များကို သိရှိနိုင်ရန်တွက် PACE အဖွဲ့က တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုပေါင်း ၂၅၇၇ ခုကို ဩဂုတ်လ ၃ ရက်မှ ၅ ရက်အတွင်း ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ တွေ့ဆုံမေးမြန်းရာတွင် အဓိကအားဖြင့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ သိရှိနားလည်မှုအတိုင်းအတာ၊ မဲပေးလိုစိတ်၊ လက်ရှိ နိုင်ငံ၏ ယေဘုယျအခြေအနေနှင့် ဦးစားပေးပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ အမြင်သဘောထား၊ နိုင်ငံရေးအင်စတီကျူးရှင်း များအပေါ်ယုံကြည်မှုအတိုင်းအတာ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများအပေါ်အမြင်၊  ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအပေါ်သဘောထားအမြင်၊ အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ သတင်းအရင်းအမြစ် စသည်တို့နှင့် ပတ်သက်၍ မေးမြန်းခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါနှင့် အခြားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အခက်အခဲများကြောင့် ကချင်ပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ နေရာအချို့တွင် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများကို ရည်မှန်းထားသည့် အရေအတွက်အတိုင်း ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။ ထို့ကြောင့် ဤ အစီရင်ခံစာပါ တွေ့ရှိချက်များမှာ ယင်းဒေသများရှိ နိုင်ငံသားများ၏ သဘောထားကို ထင်ဟပ်နိုင်မည်မဟုတ်သည်ကို အထူးသတိချပ်စေချင်ပါသည်။

နိုင်ငံရေးတွင် စိတ်ပါဝင်စားမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ၂၀၁၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်အကြား အပြောင်းအလဲအနည်းငယ်ရှိပြီး၂၀၁၅ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကျဆင်းနေသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။

နိုင်ငံသားအများစုက လျှို့ဝှက်ဆန္ဒမဲပေးခွင့်ရှိခြင်း၊ ဘက်လိုက်မှုကင်းသော ကော်မရှင်၊ မဲလိမ်/မဲခိုး/မဲမသမာမှု မရှိခြင်း၊ ဆန္ဒမဲများကို မှန်ကန်စွာရေတွက်ခြင်း၊ မဲရလဒ်များကို မှန်ကန်စွာထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်း၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ လွတ်လပ်စွာမဲဆွယ်စည်းရုံးခွင့်ရရှိခြင်း၊ မဲဆန္ဒရှင်များကို ခြိမ်းခြောက်ခြင်း/ဖိအားပေးခြင်းများမရှိခြင်း စသည့်အချက်များမှာ ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခု၏ လွတ်လပ်၍တရားမျှတမှု အတိုင်းအတာကို တိုင်းတာရန်အတွက် အရေးကြီးသည့် အချက်များဖြစ်သည်ဟု သဘောတူသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်စစ်တမ်းမှ တွေ့ရှိချက်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ယခုနှစ်တွင် အထက်ပါ အရည်အသွေးများနှင့် ပတ်သက်၍ သိမြင်လက်ခံမှု ပိုများလာ သည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုကို အောင်မြင်စွာကျင်းပနိုင်ခြင်းရှိမရှိ သတ်မှတ်ဆုံးဖြတ်ရာတွင် မြန်မာအစိုးရ၏ သဘောထားအမြင်က အရေးအကြီးဆုံးဖြစ်သည်ဟု နိုင်ငံသားများ၏ ထက်ဝက်ခန့်က ဖြေကြားခဲ့ကြပြီး ဒုတိယနှင့် တတိယအဖြစ် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်နှင့် လွတ်လပ်၍အမှီအခိုကင်းသည့် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ၏ သဘောထားအမြင်များက အရေးကြီးပါသည်ဟုဖြေကြားကြပါသည်။ မဲပေးလိုစိတ်နှင့် ပတ်သက်၍ လာမည့် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် နိုင်ငံသားများ၏ ထက်ဝက်ခန့်ကသာ “ကျိန်းသေမဲပေးမည်” ဟုဖြေဆိုကြပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ကောက်ယူခဲ့သည့် စစ်တမ်းတွေ့ရှိချက်နှင့် ကွာခြားမှုမရှိသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။

နိုင်ငံသားများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံက လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်စရာ သို့မဟုတ် စိန်ခေါ်မှုများမရှိဟုဖြေဆိုကြသော်လည်း သုံးပုံတစ်ပုံက ကိုဗစ်-၁၉ သို့မဟုတ် ကျန်းမာရေးနှင့်ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်ပါသည်ဟုဖြေကြားကြပါသည်။